Albümin
| Test Adı | : | Albümin |
| Diğer Adları | : | Alb |
| Analiz Metodu | : | Bromkrezol yeşili (BCG) |
| Örnek Türü | : | Serum, Plazma (EDTA, Li Heparin) |
| Örnek Özellikleri | : | Kanın tam pıhtılaşmasını takiben, serumu ayırmak için 1500-2000g’de 10 dakika santrifüj yapılmalıdır. |
| Örnek Muhafazası | : | 15-25 ºC’de 1 hafta, 2-8 ºC’de 1 ay, -20 ºC’de 3 ay. |
| İnterferans | : | Lipemi, Hemoliz, İkterus, İlaçlar (Kortikosteroidler) |
| Kısa Açıklama | : | Albümin, küçük boyutu ve bolluğu (ağırlıkça toplam plazma proteinlerinin %35-50’si) nedeniyle plazma kolloid ozmotik basıncına büyük katkı sağlar. Aynı zamanda birçok çözünmeyen organik madde (örneğin, konjuge olmayan bilirubin, uzun zincirli yağ asitleri) ve ilaçlar için bir taşıyıcı protein görevi görür. Daha anyonik (fizyolojik pH’da negatif yüklü) olan albümin ayrıca kalsiyum (ancak kalsiyum kaynakları için vücut rezervuarı görevi görmez), magnezyum, çinko ve bakır gibi pozitif yüklü mineralleri de taşır. Albüminin moleküller için bir taşıyıcı olmasının yanı sıra, reaktif oksijen türlerini temizleyerek, bağlı maddeleri oksidan hasarından koruyarak ve bir oksidan görevi gören serbest bakırı bağlayarak bir antioksidan protein olduğu düşünülmektedir. |
| Konsantrasyonda Artma (HİPERALBÜMİNEMİ) | : | Albümin düzeylerinde artış nadir görülür ve genellikle dehidratasyon sonucunda olur. Dehidratasyon, vücuttaki sıvı miktarının azalmasıyla kanın daha konsantre hale gelmesine neden olur, bu da albümin konsantrasyonunun yapay olarak yükseltilmiş görünmesine yol açar. |
| Konsantrasyonda Azalma (HİPOALBÜMİNEMİ) | : | Karaciğer Hastalıkları: Albümin karaciğerde üretildiği için, karaciğer fonksiyonlarının bozulması (örneğin, hepatit, siroz) albümin üretimini azaltabilir. Protein Kaybettiren Hastalıklar: Protein kaybettiren enteropati veya nefropati gibi durumlar, albüminin bağırsaklar veya böbrekler yoluyla vücuttan kaybedilmesine yol açabilir. Yetersiz Beslenme: Yetersiz protein alımı, özellikle kritik dönemlerde (yavru hayvanlar veya hastalık dönemlerinde) albümin seviyelerini düşürebilir. Enflamasyon: Şiddetli inflamatuar yanıt sırasında vücut, daha çok akut faz proteinleri üretirken albümin üretimini azaltabilir. Bu durum, albümin seviyelerinin düşmesine neden olur. Sıvı ve Elektrolit Bozuklukları: Ciddi sıvı kaybı veya elektrolit dengesizlikleri de albümin seviyelerini düşürebilir. |
Albümin:Globülin Oranı
| Test Adı | : | Albümin:Globülin Oranı |
| Diğer Adları | : | A:G Oranı |
| Analiz Metodu | : | Bromkrezol yeşili (BCG) ve Biüret |
| Örnek Türü | : | Serum, Plazma (EDTA, Li Heparinli) |
| Örnek Özellikleri | : | Kanın tam pıhtılaşmasını takiben, serumu ayırmak için 1500-2000g’de 10 dakika santrifüj yapılmalıdır. |
| Örnek Muhafazası | : | 15-25 ºC’de 1 hafta, 2-8 ºC’de 1 ay, -20 ºC’de 3 ay. |
| İnterferans | : | Lipemi, Hemoliz, İkterus. |
| Kısa Açıklama | : | Albümin:Globülin oranı (A:G oranı), veteriner hekimlikte, hayvanın genel sağlık durumunu değerlendirmede kullanılan önemli bir biyokimyasal parametredir. Bu oran, serumdaki albümin miktarının globülin miktarına bölünmesiyle hesaplanır. Bunu için total protein ve albümin konstantrasyonu ölçülmelidir. Plazma örnekleri ile çalışıldığında fibrinojen nedeniyle sonuçların değerlendirilmesinde serum referans değerleri kullanılmamalıdır. |
| Oranın Artması | : | Globülin seviyelerinin normal veya düşük olmasıyla birlikte, albümin seviyelerinin normalden yüksek olması durumunda A:G oranı artabilir. Bu durum genellikle dehidratasyon ile ilişkilidir. |
| Oranın Azalması | : | Hipoalbüminemi: Karaciğer hastalığı, protein kaybettiren enteropati, veya şiddetli malnütrisyon gibi durumlar albümin üretimini azaltabilir veya albümin kaybını artırabilir, bu da A:G oranının düşmesine neden olur. Hiperglobulinemi: Kronik inflamatuar hastalıklar, bazı enfeksiyonlar (örneğin, viral veya bakteriyel enfeksiyonlar), ve bazı kanser türleri (örneğin, le |
Alkalen fosfotaz (ALP)
| Test Adı | : | Alkalen fosfotaz |
| Diğer Adları | : | ALP, Alkalin fenil fosfataz, Alkalin fosfataz, Serum Alkalin fosfataz, SALP, SAP, AP |
| Analiz Metodu | : | IFCC |
| Örnek Türü | : | Serum, Plazma (Li Heparinli), Mayi |
| Örnek Özellikleri | : | Kanın tam pıhtılaşmasını takiben, serumu ayırmak için 1500-2000g’de 10 dakika santrifüj yapılmalıdır. |
| Örnek Muhafazası | : | 20-25 ºC’de 1 gün, 2-8 ºC’de 7gün,-20 ºC’de 2 ay |
| İnterferans | : | Lipemi, Hemoliz, İkterus |
| Kısa Açıklama | : | ALP ölçümleri hepatobiller hastalığın tanı, tedavi ve araştırılmasında ve artmış osteoblastik aktivite ile ilişkili kemik hastalıklarında kullanılmaktadır. Alkalin fosfataz ayrıca paratiroid ve bağırsak hastalıklarının tanısında da kullanılmaktadır. ALP ve Gamma-glutamil transferaz (GGT) her ikisi de karaciğer ve safra yolları hastalıklarının tanısında kullanılan enzimlerdir. Her iki enzim seviyesinin artması genellikle karaciğer hasarı veya safra yolu tıkanıklıkları gibi durumları işaret eder. GGT özellikle safra yolu hastalıkları için daha duyarlı ve özgül bir gösterge olarak kabul edilirken, ALP hem safra yolları hem de kemik hastalıkları ile ilgili durumlarda yükselebilir. Bu nedenle, her iki enzimin birlikte değerlendirilmesi, karaciğer ve safra yolu sağlığı hakkında daha kapsamlı bilgi sağlayabilir. |
| Aktivitesinde Artma | : | Karaciğer Hastalıkları: Köpeklerde ve kedilerde obstrüktif safra yolu hastalıkları, hepatit ve safra kesesi hastalıkları gibi durumlar ALP seviyesinin artmasına neden olabilir. Kemik Hastalıkları: Aktif kemik büyümesi veya hasarı (örneğin büyüyen yavru köpeklerde, osteosarkom veya kırıkların iyileşme sürecinde) ALP seviyelerini yükseltebilir. Endokrin Hastalıklar: Özellikle köpeklerde, Cushing hastalığı (hiperadrenokortisizm) ve bazen de hipotiroidizm ALP seviyelerinde artışa yol açabilir. İlaçlar: Bazı ilaçlar (örneğin kortikosteroidler) hayvanlarda ALP seviyelerini artırabilir. |
| Aktivitesinde Azalma | : | Hipofosfatazya, malnütrisyon ve malabsorpsiyon (Zn, Mg ve protein eksikliği), hipotiroidizm |
Alanin aminotransferaz (ALT)
| Test Adı | : | Alanin aminotransferaz (ALT) |
| Diğer Adları | : | Alanin transaminaz, ALAT, Glutamik pirüvik transaminaz, GPT |
| Analiz Metodu | : | Kinetik |
| Örnek Türü | : | Serum, Plazma (EDTA, Li Heparinli) |
| Örnek Özellikleri | : | Kanın tam pıhtılaşmasını takiben, serumu ayırmak için 1500-2000g’de santrifüj yapılmalıdır. |
| Örnek Muhafazası | : | 20-25 ºC’de 3 gün 2-8 ºC’de 7 gün -20 ºC’ de 3 ay |
| İnterferans | : | Lipemi, Hemoliz, İkterus |
| Kısa Açıklama | : | Alanin aminotransferaz (ALT), özellikle karaciğer hücrelerinde bulunan bir enzimdir ve karaciğer sağlığı ve işlevselliği üzerine önemli bir gösterge olarak kullanılır. ALT, karaciğer hasarı olduğunda kan dolaşımına sızar, bu yüzden ALT seviyeleri genellikle karaciğer hasarını veya hastalığını belirlemek için test edilir. ALT aktivitesi, özellikle köpek ve kedilerde karaciğer sağlığını değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan bir testtir. Ancak, ruminantlar (inek, koyun, keçi gibi) ve atlar için ALT testi, karaciğer hasarının değerlendirilmesinde genellikle daha az güvenilir ve daha az sık kullanılır. Bunun nedeni, bu hayvan türlerinde ALT aktivitesinin daha düşük olması ve karaciğer hasarı göstergesi olarak diğer enzimlerin ön plana çıkmasıdır (örneğin AST, GLDH) daha önemli olmasıdır. |
| Aktivitesinde Artma | : | Karaciğer Hasarı: Hepatit, toksinlere maruz kalma (örneğin, rodentisidler veya ağır metaller), karaciğer travması ve karaciğerdeki neoplazmalar (tümörler) gibi durumlar karaciğer hücrelerinin zarar görmesine neden olabilir ve sonuç olarak ALT seviyeleri artabilir. Karaciğer Yağlanması: Aşırı yağ depolanması sonucu karaciğerde meydana gelen hasar da ALT seviyelerini yükseltebilir. Pankreatit: Akut veya kronik pankreatit durumlarında da ALT seviyeleri geçici olarak artabilir. Hipotroidizm: Özellikle köpeklerde, hipotiroidizm bazen karaciğer enzimlerinin, dolayısıyla ALT’nin yükselmesine neden olabilir. |
| Aktivitesinde Azalma | : | ALT düzeylerinde azalma genellikle klinik olarak önemsizdir ve nadiren spesifik bir sağlık sorununu işaret eder. Bununla birlikte, şiddetli karaciğer yetmezliği veya uzun süreli ciddi hastalıklar ALT seviyelerini düşürebilir, çünkü karaciğer hücreleri hasar görüp fonksiyonlarını yitirdikçe enzim üretimi azalabilir. |
Amilaz
| Test Adı | : | Amilaz |
| Diğer Adları | : | Alfa-Amilaz, AMY |
| Analiz Metodu | : | Enzimatik kolorimetrik |
| Örnek Türü | : | Serum, Plazma (EDTA, Li Heparinli), Mayi |
| Örnek Özellikleri | : | Kanın tam pıhtılaşmasını takiben, serumu ayırmak için 1500-2000g’de santrifüj yapılmalıdır. |
| Örnek Muhafazası | : | 20-25 ºC’de 7 gün , 2-8 ºC’de 7 gün, -20 ºC’de 1 yıl |
| İnterferans | : | Lipemi, Hemoliz, İkterus |
| Kısa Açıklama | : | Amilaz, karbonhidratları parçalayan ve özellikle nişastayı basit şekerlere dönüştüren bir enzimdir. Bu enzim, pankreas ve tükürük bezlerinde (insan ve domuz) üretilir ve özellikle pankreas hastalıklarının teşhisinde önemli bir göstergedir. Bunların dışında ince bağırsak, ovarium ve testislerde de amilaz aktivitesi vardır. Amilaz seviyeleri, özellikle pankreatit teşhisinde önemli bir araçtır ancak genellikle lipaz gibi diğer enzimlerle birlikte değerlendirilir. Çünkü lipaz, pankreatit teşhisinde amilaza göre daha spesifik ve duyarlı olabilir. Amilaz seviyelerinin değerlendirilmesi, bir hayvanın pankreas sağlığı hakkında değerli bilgiler sağlayabilir ve geniş kapsamlı bir teşhis sürecinin parçası olabilir. |
| Aktivitesinde Artma | : | Pankreatit: Akut veya kronik pankreatit, amilaz seviyelerinin artmasının en yaygın nedenidir. Pankreas iltihaplandığında, amilaz enzimi kan dolaşımına sızar. Karaciğer Hastalıkları: Karaciğerin bozulması sonucu metabolize olamayan amilaz, kan dolaşımında birikerek seviyelerin artmasına neden olabilir. Karın İçi Yaralanmalar: Karın içi organların yaralanması veya tıkanıklığı da amilaz seviyelerinin artmasına neden olabilir. Böbrek Yetmezliği: Böbreklerin düzgün çalışmaması amilazın atılımını engelleyebilir, bu da kan dolaşımında amilaz birikimine ve seviyelerin artmasına yol açabilir. |
| Aktivitesinde Azalma | : | Pankreas Hipofonksiyonu: Pankreasın yetersiz çalışması durumunda, amilaz üretimi azalabilir. Şiddetli Karaciğer Hastalığı: Çok ileri derecede karaciğer hastalıkları, genel enzim aktivitelerinde düşüşe neden olabilir, bu da amilaz seviyesinin azalmasına yol açabilir. |
Amonyak
| Test Adı | : | Amonyak |
| Diğer Adları | : | AMM |
| Analiz Metodu | : | Enzimatik |
| Örnek Türü | : | EDTA veya Li Heparinli plazma |
| Örnek Özellikleri | : | Amonyak ölçümü, tam kanda depolandığında hızla arttığı ve ayrılmış plazmada depolandığında da arttığı için sorunludur. 1 saat içinde laboratuvara ulaştırılma durumu söz konusu ise plazma hemen ayrılmalı ve analize kadar buzda tutulmalıdır. Amonyak bu koşullar altında plazmada en fazla 3 saat boyunca stabildir. Aksi durumda plazma dondurulmalıdır. Dondurulmuş plazma örneği laboratuvara kuru buz ile gönderilmelidir (donmuş halde kalması gerekir). |
| Örnek Muhafazası | : | Çok kararsız olduğu için amonyak ölçümü sorunludur. Eritrositlerden amonyak sızıntısı 30 dakika içinde gerçekleştiğinden ve yanlışlıkla yüksek değerlere neden olduğundan, numune mümkün olan en kısa sürede hücrelerden ayrılmalıdır. -20 ºC’de 20 gün. |
| İnterferans | : | Lipemi, Hemoliz, İkterus |
| Kısa Açıklama | : | Amonyak, protein metabolizmasının bir yan ürünü olarak vücutta doğal olarak üretilir ve özellikle karaciğer tarafından işlenerek zararsız bir madde olan üre haline dönüştürülür. Hayvanlarda amonyak seviyesinin ölçümü, genellikle karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılır. Kan dolaşımında artmış amonyak seviyeleri, özellikle nörolojik semptomlara neden olabilir. Amonyak zehirlenmesi, bir hayvanın davranışlarında değişikliklere (örneğin, letarji, konfüzyon, hatta bazen koma) yol açabilir. Amonyak seviyesi ölçümleri, özellikle karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesinde ve portosistemik şantların teşhisinde kritik öneme sahiptir. |
| Konsantrasyonda Artma (HİPERAMMONEMİ) | : | Karaciğer Yetmezliği: Karaciğer hasarı veya yetmezliği (örneğin, karaciğer sirozu, akut hepatit) durumunda, amonyak detoksifikasyon kapasitesi azalır, bu da kan dolaşımında amonyak birikimine neden olur. Portosistemik Şant: Karaciğer dolaşımını atlayarak sistemik dolaşıma doğrudan geçen kan, karaciğerde metabolize edilmesi gereken maddeleri atlamış olur. Bu durum, özellikle köpeklerde görülen doğuştan veya sonradan gelişen bir durumdur ve kan dolaşımındaki amonyak seviyesinin artmasına neden olur. Aşırı Protein Alımı: Diyetle alınan aşırı protein, özellikle karaciğer fonksiyonları zayıf olan hayvanlarda, metabolize edilmeden kalan fazla proteinin amonyağa dönüşmesine yol açabilir. |
| Konsantrasyonda Azalma | : | Genellikle klinik olarak önemsizdir ve spesifik bir durumla ilişkilendirilmez. |
Aspartat aminotransferaz (AST)
| Test Adı | : | Aspartat aminotransferaz |
| Diğer Adları | : | Aspartat transaminaz, AST, Glutamik okzaloasetik transaminaz (GOT) |
| Analiz Metodu | : | IFCC |
| Örnek Türü | : | Serum, Plazma (EDTA, Li Heparinli) |
| Örnek Özellikleri | : | Kanın tam pıhtılaşmasını takiben, serumu ayırmak için 1500-2000g’de santrifüj yapılmalıdır. |
| Örnek Muhafazası | : | 20-25 ºC’de 24 saat , 2-8 ºC’de 7 gün , -20 ºC’de 3 ay |
| İnterferans | : | Lipemi, Hemoliz, İkterus, İlaçlar (Köpeklerde antikonvülsanlar) |
| Kısa Açıklama | : | Aspartat transaminaz (AST), bir tür enzim olup, özellikle karaciğer, kalp, kaslar, böbrekler ve beyin gibi dokularda bulunur. AST, hücre hasarı olduğunda kan dolaşımına salınır, bu nedenle AST düzeylerinin ölçümü, bu organların hasarını değerlendirmede kullanılır. AST ölçümü, çeşitli dokuların hasarını tespit etmek için değerli bir biyokimyasal gösterge olarak kullanılır ve genellikle diğer enzim testleriyle birlikte değerlendirilir. Bu, özellikle karaciğer ve kalp sağlığını izlemek için önemlidir. |
| Aktivitesinde Artma | : | Karaciğer Hastalıkları: Karaciğer hasarı (hepatit, siroz, karaciğer neoplazmaları gibi) AST seviyelerini artırabilir çünkü hasarlı karaciğer hücreleri AST salgılar. Kalp Hastalıkları: Myokard enfarktüsü (kalp krizi) gibi kalp hasarı durumlarında da AST seviyeleri artabilir. Kas Yaralanmaları: Şiddetli kas travması, kas hastalıkları veya yoğun fiziksel aktivite sonucunda kas hücrelerinden AST salınabilir. Pankreatit: Hem akut hem de kronik pankreatit, pankreas hasarı sonucunda AST düzeylerinde artışa neden olabilir. |
| Aktivitesinde Azalma | : | Genel olarak, AST aktivitesinde düşüş klinik olarak önemsiz kabul edilir. |
Test Rehberi
Yayın Tarihi: 7 Mayıs 2024
Son Düzenleme: 9 Mayıs 2024