Multipl Skleroz, dünya çapında Merkezi Sinir Sistemi (MSS) hastalıkları arasında en yaygını olarak kabul edilmekte ve otoimmun hastalıklar grubu arasında yer almaktadır.
Multiple Skleroz (MS) hastalığının karmaşık bir etiyolojisi vardır ve yapılan birçok çalışma olmasına rağmen nedeni tam olarak açıklanamamaktadır. Genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıktığına inanılmaktadır. Serum D vitamini seviyelerinin düşüklüğü, ultraviyole ışınları, sigara kullanımı, çocukluk çağı obezitesi ve Epstein-Barr virüsü enfeksiyonu ile bireyin genetik geçmişi birlikte değerlendirildiğinde bu nedenlerin hastalık gelişiminde büyük rol oynadığı gösterilmektedir. Bunun yanında bu MS hastalarının yaşam kalitesini artırmak da önemlidir ve yoga bu anlamda çalışılmıştır.
Sinir hücrelerinin etrafını saran koruyucu kılıflar vardır ve bunlar miyelin kılıf olarak adlandırılır. MS hastalığında bireyin bağışıklık sistemi kendi sinir hücrelerini tanımlayamayıp onları yok etmeye yönelik çalışır ve demiyelinizasyon adı verilen miyelin kılıflarının zarar görmesine ve/veya yok olmasına yol açar. Bunun sonucunda MSS enflamasyonu gerçekleşir. Sonuç olarak sinir hücreleri zarar görür ve sinir iletiminde hasarlar meydana gelir. MSS’nin ak maddesinde bulunan ve vücudun diğer hücreleriyle bilgi alışverişini sağlayan bu sinir liflerinin hasar görmesi sonucunda da çeşitli sinir sistemi bozuklukları ortaya çıkar. Çift görme veya görememe, inkoordinasyon, kaslarda zayıflama, yüzde veya vücutta uyuşma/karıncalanma, kronik ağrı ve halsizlik yaygın olarak görülen semptomlar arasındadır. Bu semptomlar bireyden bireye farklılık göstermektedir. Duygu durumunda değişiklikler ve uyku sorunları da MS teşhisi sonrasında sık görülen semptomlar arasındadır.
MS hastalarına, sağlıklı beslenmeleri ve uzmanlar kontrolünde hareket etmeleri, hareketleri yaparken kendi beden, zihin ve duygu durumunu bir bütün olarak incelemeleri önerilmektedir. Böylece birey, kendisine iyi geleni farkındalıkla seçecek ve hastalığın agresif seyretmesini öz farkındalıkla en aza indirgemeye çalışacaktır. Bu sebeplerle, MS hastalığının Yoga felsefesi ve pratiğiyle bağlantısı özellikle son yıllarda önem kazanmakta ve bu konudaki bilimsel çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
YOGA: MS hastalarına destekleyici bir yaklaşım
Yoga, Sanskritçe “Yuj” kelimesinden türemiştir. Yuj kelimesi birlik, bağlılık anlamına gelen bedenin, zihnin ve ruhun bir bütün olduğu anlamına gelir.
Yoga, 5000 yılı aşkın bir süre önce Hindistan’da ortaya çıkmış geleneksel bir yöntemdir. Günümüzde farklı tiplerde yoga çeşitleri vardır. Tüm yoga çeşitlerinin temelindeki prensip aynıdır ve Asana (fiziksel duruş), Pranayama (nefes teknikleri), Dhayana (meditasyon) formlarından oluşur.
Genel olarak Yoga; geleneksel formunu ve felsefesini koruyarak, zihinsel ve bedensel güç, dayanıklılık, esneklik, sakinlik ve uyum duygusunu geliştirmek için uygulanır. Tüm duruşlar bedeni ve zihni gözlemleyerek uygulanır. Bu da bireyin kendini bir bütün olarak farkındalıkla gözlemlemesine ve geliştirmesine olanak sağlar.
MS hastalığına sahip bireylerde yoganın etkisi geçmişten günümüze incelenmektedir.
Vasudeva ve arkadaşlarının (2020) yaptığı çalışmada; her MS hastasının geçmişi incelenmiş ve grup olarak program oluşturulmuştur. Asanalar yanında, yoganın geleneksel formu korunarak, programa yoga felsefesini konuşma, nefes teknikleri, rahatlama ve meditasyon dahil edilmiştir. Hastanın kendisini acı yönünden daha iyi sentezleyebilmesi ve kendisini kabul etmesi için “Patanjali’nin Yoga Sutraları” kitabından belli bölümler seçilerek programa dahil edilmiştir. Bu kitap, bir bilge olan Patanjali tarafından M.Ö. 500 ile 400 M.S zamanlarında Hindistan’da yazılan ve yoga hakkında çok eski geleneklerden gelen bilgileri içeren bir kitaptır. Programa katılan hastaların günlük rutinleri (uyku düzenleri, yeme alışkanlıkları gibi) düzenlenmiş ve ayrıca; hastalara bitkisel bazlı beslenme önerilmiştir. Çalışmanın sonunda, hastaların enerji seviyeleri, ağrı durumları, fiziksel hareketlerindeki denge, güç ve esneklik, kendine güven, idrar tutabilme durumları, uyku durumları, sindirim ve duygu durumlarındaki değişiklikler incelenmiştir. İncelenen tüm parametrelerde olumlu sonuçlar alınmış ve hiçbir yan etki raporlanmamıştır.
Cohen ve arkadaşlarının (2017) yaptığı çalışmada ise; yine asanalarla birlikte yoga felsefesi, nefes teknikleri ve meditasyon da programa dahil edilmiş ve haftada iki kez olmak üzere sekiz hafta boyunca MS hastaları düzenli bir yoga programına başlatılmıştır. Programın sonunda her hastanın yaşam kalitesi, mental durumu ve fiziksel durumu incelenmiştir. Bireyin duygu durumunda olumlu yönde meydana gelen değişiklik fiziksel olarak güçlenmeyle birlikte hastanın yaşam kalitesini arttırdığı gözlemlenmiştir. İstenmeyen hiçbir etki raporlanmamıştır.
Genel olarak yapılan tüm çalışmaların amacı; MS hastalarında sağlıkla ilgili yaşam kalitesini, yorgunluğu, hareketliliği, ruh halini ve bilişsel işlevi iyileştirmede yoganın etkinliği ve güvenliği hakkındaki verileri sistematik olarak değerlendirmek ve meta-analiz etmekti.
Sonuç olarak, hastaların kendi ruh halleri hakkında daha gözlemci hale geldiği ve günlük durumlara tepkilerinin bilinçle değiştirebildikleri raporlanmıştır. Ayrıca; erkek hastalar, ailelerinin ruh halindeki değişiklikleri gözlemlediğini ve daha fazla destek ve teşvik sağladığını bildirmişlerdir. Genel olarak tüm hastalar yaşam tarzı değişikliklerinin ve hayat kalitesindeki yükselmenin onlara yardımcı olduğunu bildirmiştir.
Daha çok Yoga ile hayata daha çok gülü-MS-eyin. 🙂
İleri Okuma
- Alphonsus KB, Su Y, D’Arcy C. The effect of exercise, yoga and physiotherapy on the quality of life of people with multiple sclerosis: Systematic review and meta-analysis. Complement Ther Med. Published online 2019. doi:10.1016/j.ctim.2019.02.010
- Cohen ET, Kietrys D, Fogerite SG, et al. Feasibility and Impact of an 8-Week Integrative Yoga Program in People with Moderate Multiple Sclerosis-Related Disability: A Pilot Study. Int J MS Care. 2017;19(1):30-39. doi:10.7224/1537-2073.2015-046
- Cramer H, Lauche R, Azizi H, Dobos G, Langhorst J. Yoga for multiple sclerosis: a systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2014;9(11):e112414. doi:10.1371/journal.pone.0112414
- Dobson R, Giovannoni G. Multiple sclerosis – a review. Eur J Neurol. 2019;26(1):27-40. doi:10.1111/ene.13819
- Dunne J, Chih HJ, Begley A, et al. A randomised controlled trial to test the feasibility of online mindfulness programs for people with multiple sclerosis. Mult Scler Relat Disord. Published online 2021. doi:10.1016/j.msard.2020.102728
- Fasczewski KS, Garner LVM, Clark LA, Michels HS, Migliarese SJ. Medical Therapeutic Yoga for multiple sclerosis: examining self-efficacy for physical activity, motivation for physical activity, and quality of life outcomes. Disabil Rehabil. Published online 2020. doi:10.1080/09638288.2020.1760364
- Field T. Yoga research review. Complement Ther Clin Pract. Published online 2016. doi:10.1016/j.ctcp.2016.06.005
- Gannon S, Life D. Jivamukti Yoga: Practices for Liberating Body and Soul. Ballantine Books; 2002.
- Skarlis C, Anagnostouli M. The role of melatonin in Multiple Sclerosis. Neurol Sci. Published online 2020. doi:10.1007/s10072-019-04137-2
- Thakur P, Mohammad A, Rastogi YR, Saini R V., Saini AK. Yoga as an intervention to manage multiple sclerosis symptoms. J Ayurveda Integr Med. Published online 2020. doi:10.1016/j.jaim.2019.04.005
- Vasudevan S, Devulapally S, Chirravuri K, Elangovan V, Kesavan N. Personalized Yoga Therapy for Multiple Sclerosis: Effect on Symptom Management and Quality of Life. Int J Yoga Therap. Published online 2020. doi:10.17761/2021-d-19-00037
- Young HJ, Mehta TS, Herman C, Wang F, Rimmer JH. The Effects of M2M and Adapted Yoga on Physical and Psychosocial Outcomes in People With Multiple Sclerosis. Arch Phys Med Rehabil. Published online 2019. doi:10.1016/j.apmr.2018.06.032