Zaman zaman sizlere klinik laboratuvar tanıda yer edinebilecek yeni belirteçler hakkında yapılan çalışmaları aktarmaktayız. Olası yeni belirteçlerden bir tanesi ile ilgili BMC Veterinary Research dergisinin son sayısında Yi et al., 2020 tarafından yapılan “Investigation on urinary and serum alpha klotho in dogs with chronic kidney disease” isimli çalışmanın kıymetli olduğunu düşünüyoruz ve sıcağı sıcağına sizlere kısaca aktarmayı uygun bulduk.
Köpeklerde böbrek hastalıkları sıklıkla karşılaşılan rahatsızlıklardan biridir ve çoğunlukla kronik böbrek hastalığı (KBH) görülmektedir. Glomerular filtrasyon oranın (GFR) düşüşü ile karakterize olan bu hastalığa bağlı olarak ikincil bozukluklar da gelişmektedir; örneğin yüksek oranda hiperfosfatemi ile karakterize renal sekonder hiperparatirodizim. Buna bağlı olarak mineral kemik bozuklukları da ortaya çıkmaktadır ve “KBH-Mineral kemik bozukluğu” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu durum, hiperfosfatemi, artmış fibroblast büyüme faktörü (FGF)-23 ve paratiroid hormon seviyeleri ile seyreden renal osteodistrofi ve anormal mineral metabolizması ile karakterizedir.
Klotho geni (α-, β-, ve γ-klotho genleri) ilk olarak farelerde tespit edilmiştir. Klotho proteinlerinin membran ve çözünür formları vardır ve FGF-19, FGF-21 ve FGF-23’ün aynı kökenli FGF reseptörlerine (FGFR’ler) yüksek afiniteli bağlanması için gerekli oldukları için endokrin fibroblast büyüme faktörü (FGF) reseptör komplekslerinin temel bileşenleridir. Membran formu esas olarak böbreğin proksimal ve distal tübüllerinde eksprese edilir. Fizyolojik koşullar altında FGF-23, serum fosfor konsantrasyonlarını azaltmak için parathormon (PTH) ve 1,25-dihdroksikalsiferol (aktif Vitamin D3) salgılanmasını inhibe eder. KBH’de membrana bağlı klotho ekspresyonunun azalması, FGF reseptör-klotho kompleksleri yoluyla FGF-23 aracılı sinyal iletimini sınırlar ve PTH düzeylerinde artışa neden olur. Ayrıca, çözünür klotho’nun doğrudan böbrekteki fosfor atılımını kontrol ettiği ve lα-hidroksilaz aktivitesini ve PTH ile FGF-23 salgılanmasını düzenleyerek sistemik mineral homeostaza katkı koyduğu da bilinmektedir. Ayrıca, çözünür alfa-klotho sistemik dolaşımda bulunan fonksiyonel majör formdur. Bunun yanında beyin omurilik sıvısı (BOS) ve idrarda da bulunur. Böbreklerin, çözünür alfa-klothonun ana kaynağı ve dolayısı ile sistemik konsantrasyonunun esas düzenleyicisi olduğu bilinmektedir.
Veteriner Hekimliği ve hayvan sağlığı alanında önemli bir yere sahip olan BMC Veterinary Research dergisinin son sayısında Yi et al., 2020 tarafından KBH’li köpeklerde alfa-klotho’nun KBH’nin laboratuvar tanısında olası kullanımına yönelik yapılan çalışma sonuçları yayınlanmıştır. Araştırıcılar nefron kaybının, çözünür klotho sentez ve salgılanmasında azalmaya yol açabileceği hipotezinden yol çıkarak sağlıklı ve KBH’li köpeklerde serum ve idrarda alfa-klotho düzeylerini belirlediler ve değerlendirdiler. Bunun yanında alfa-klotho sonuçlarını IRIS (International Renal Interest Society) KBH rehberine göre hastalık aşamaları ve serum SDMA, kreatinin, BUN, fosfor konsantrasyonları ve idrar alfa-klotho:kreatinin oranı ile birlikte de değerlendirerek aralarındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaya amaçladılar.
Çalışma sonuçlarına bakıldığında, ileri KBH’li köpeklerde özellikle idrar alfa-klotho:kreatinin sonuçlarında azalma olduğu tespit edilmiştir. Araştırıcıların ortaya çıkardığı bir diğer dikkati çeken bulgu ise idrar alfa-klotho:kreatinin oranının serum SDMA, BUN, kreatinin ve fosfor konsantrasyonları ile negatif ilişkili olmasıdır. Bu durumunda alfa-klothonun KBH ve KBH-mineral kemik bozukluğu gibi klinik sonuçlar ile ilişkili olabileceğini desteklediği ve yararlılığını doğrulamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtmişlerdir.
Hayvan sağlığı alanında rutin laboratuvar tanının önemi her yeni çalışma ile daha da artmaktadır. Bir biyokimyasal belirtecin rutin veya özel laboratuvar testleri arasında yer alabilmesi için şüphesiz ki birçok çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Yi ve ark., 2020 yaptıkları bu çalışma ile KBH tanısında ve belki de hastalığın izlenmesinde yeni bir parametrenin kullanımına yönelik önemli bir süreci başlattılar.
Çalışmanın tamamına erişmek ve okumak için: Yi, H. J., Lee, J. B., Lee, K. P., Oh, Y.-I., Song, K. H., & Seo, K. W. (2020). Investigation on urinary and serum alpha klotho in dogs with chronic kidney disease. BMC Veterinary Research, 16(1), 246. https://doi.org/10.1186/s12917-020-02458-5