Sudan, 19 Mart 2018 tarihinde bir dizi enfeksiyon ve diğer sağlık sorunlarının ardından Kenya’da bulunan Ol Pejeta Koruma Bölgesinde öldü.
Sudan (1973 – 19 Mart 2018), Kenya, Laikipia’daki Ol Pejeta Koruma Bölgesi’nde yaşayan, bir kuzey beyaz gergedanıydı (Ceratotherium simum cottoni). Dünyada sadece üç yaşayan kuzey beyaz gergedandan biriydi ve bu alttürün son bilinen erkeğiydi. Geriye kalan iki kuzey beyaz gergedanı Sudan’ın kızı Najin ve torunu Fatu koruma altına yaşamlarına devam etmektedir.
Sudan, bir süredir yaşa bağlı sağlık sorunları ve bir dizi enfeksiyondan muzdaripti. Veteriner Hekim ekibi tarafından yapılan son değerlendirme neticesinde sağlık durumunun ciddi şekilde kötüleştiği, artık ayağa kalkamayacağı ve büyük bir acı çektiğine karar verilerek uyutuldu. 45 yıl boyunca bu dünyayı bizimle paylaşan Sudan, insan yaşına göre yaklaşık 90 yaşındaydı.
Beyaz gergedanların iki alttüründen biri olan Kuzey beyaz gergedanları bir zamanlar Sahra’nın güneyinde, Doğu ve Orta Afrika’da yaşamaktaydı. Bu canlılar günümüzde yok oluşun eşiğindedirler. Kuzey beyaz gergedanlar daha tüylü kulakları, farklı diş yapıları ve daha küçük vücut büyüklüğü ile akrabalarından ayrılmaktadır.
Savaş, habitat kaybı ve gergedan boynuzu için gerçekleştirilen yasa dışı-kaçak avlanma faaliyetleri popülasyonları azalttı ve 2008 itibarı ile vahşi doğada özgürce yaşayan kuzey beyaz gergedanı kalmamıştır. Ancak, 1975’te yakalanan Sudan da dahil olmak üzere bir dizi hayvan, dünyanın dört bir yanında hayvanat bahçelerinde yaşadı. Fakat günümüzde sadece ikisi hayattadır.
Najin ve Fatu ile akraba olmayan birkaç kuzey beyaz gergedanından geçmişte elde edilen sperm olmasına rağmen, her iki dişide bir hamilelik dönemini sürdürebilecek durumda değildirler. Najin ve Fatu’nun yumurtalarını elde edip sperm ile in vitro ortamda döllemek ve daha sonra elde edilen embriyoları güney beyaz gergedan (Ceratotherium simum simum) dişilerine implante edilmesi yönünde çalışmalar devam etmektedir.
Günümüzde in vitro fertilizasyon (IVF) insanlarda ve çiftlik hayvanlarında başarı ile yapılmaktadır. Ne yazık ki bu işlem gergedanlarda başarılı bir şekilde gerçekleştirilememiştir. Araştırmacılar, güney beyaz gergedanlarından yumurta elde etme tekniklerini en ileri seviyeye ulaştırdı ve yakın zamanda Najin ve Fatu’dan ilk denemeyi gerçekleştirmeyi planlamaktadırlar. Bunun yanında son zamanlardaki gelişmeler araştırıcıları ayrıca cesaretlendirmektedir. Özellikle beş kuzey beyaz gergedanından alınarak saklanan deri hücreleri özel kök hücrelere yeniden programlama başarılmıştır. Buna rağmen çok geç kalabileceğimiz bilinmeli ve korkulmalıdır.
Gergedanlar gibi daha birçok karizmatik hayvanları kaybetme olasılığımız her geçen gün artmaktadır. Bu görkemli hayvanların yok oluşu ve insan açgözlülüğünün tezahürüne tanıklık etmek oldukça üzücü bir durumdur.
Sizce de, bir canlı türünün yok oluşu insanın doğaya karşı olan ihmalinin ve saygısızlığının bir sonucu değil midir?
Kaynaklar
–New York Times
–Ol Pejeta Conservancy
–Save The Rhino