Yazar: Barış Ataseven
Metabolizma, bir organizma içinde meydana gelen çeşitli kimyasal reaksiyonları ve yolları içeren karmaşık bir süreçtir. Bu reaksiyonlar yaşamın sürdürülmesi için gereklidir ve gıdanın enerjiye dönüştürülmesini, besin maddelerinin üretilmesini ve depolanmasını ve atık ürünlerin ortadan kaldırılmasını içerir.
Metabolizmanın düzenlenmesi, enerji alımı ve harcaması arasındaki dengenin korunması için çok önemlidir ve hormonlar bu süreçte kilit bir rol oynar. Hormonlar, endokrin bezler tarafından üretilen ve metabolizma da dahil olmak üzere çeşitli fizyolojik süreçleri düzenleyen sinyal molekülleridir.
İnsulin
İnsülin pankreas tarafından üretilir ve kandaki glikoz seviyelerini düzenlemekten sorumludur. Glikoz seviyeleri yükseldiğinde, enerji üretimi veya depolanması için hücreler tarafından glikoz alımını kolaylaştırmak üzere insülin salınır. İnsülin ayrıca fazla glikozun karaciğer ve kas hücrelerinde glikojen olarak depolanmasını da destekler.
Glukagon
Öte yandan glukagon da pankreas tarafından üretilir, ancak insülinin tam tersi bir etkiye sahiptir. Glukagon, glikoz seviyeleri düşük olduğunda kan dolaşımına glikoz salmak için karaciğerdeki glikojenin parçalanmasını uyarır. Ayrıca enerji üretimi için yağ asitlerini serbest bırakmak üzere yağ dokusundaki yağların parçalanmasını teşvik eder.
Kortizol
Kortizol, strese yanıt olarak böbreküstü bezleri tarafından üretilen bir steroid hormonudur. Karbonhidratların, proteinlerin ve yağların metabolizmasında önemli bir rol oynar. Kortizol, karbonhidrat olmayan kaynaklardan glikoz üretimi olan glukoneogenez için amino asitleri serbest bırakmak üzere kas hücrelerindeki proteinlerin parçalanmasını teşvik eder. Aynı zamanda yağ dokusundaki yağların parçalanmasını ve enerji üretimi için yağ asitlerinin salınmasını teşvik eder.
Tiroid Hormonları: T4 ve T3
Tiroid bezi tarafından üretilen tiroid hormonları, metabolizmanın düzenlenmesinde kritik bir rol oynar. Hücrelerin enerji para birimi olan ATP üretimini teşvik ederek metabolizma hızını artırırlar. Tiroid hormonları ayrıca karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında yer alan enzimlerin aktivitesini de artırır
Leptin
Leptin, metabolizmanın düzenlenmesinde önemli rol oynayan bir başka hormondur. Yağ dokusu tarafından üretilir ve enerji dengesinin düzenlenmesinde rol oynar. Leptin iştahı bastırır ve enerji harcamasını artırarak kilo kaybını teşvik eder.
Ghrelin
Ghrelin, mide tarafından üretilen, iştahı uyaran ve gıda alımını teşvik eden bir hormondur. Ayrıca, enerji üretimi için yağların parçalanmasını artıran büyüme hormonunun salınımını teşvik ederek enerji dengesinin düzenlenmesinde rol oynar.
Adiponektin
Adiponektin, yağ dokusu tarafından üretilen, glikoz ve lipid metabolizmasını düzenleyen bir hormondur. Adiponektin, enerji üretimi için hücreler tarafından glikoz alımını teşvik ederek insülin duyarlılığını artırır. Ayrıca yağ dokusundaki yağların parçalanmasını ve enerji üretimi için yağ asitlerinin kullanılmasını teşvik eder.
Sonuç olarak, hormonlar metabolizmanın kontrolünde çok önemli bir rol oynamaktadır. İnsülin ve glukagon kandaki glikoz seviyelerini düzenlerken, kortizol enerji üretimi için proteinlerin ve yağların parçalanmasını teşvik eder.
Tiroid hormonları ATP üretimini teşvik ederek metabolizma hızını artırır.
Leptin ve ghrelin iştahı ve enerji dengesini düzenlerken, adiponektin glikoz ve lipid metabolizmasını düzenler.
Hormonların uygun şekilde düzenlenmesi, metabolik dengenin ve genel sağlığın korunması için gereklidir.
Bu makale öğrencimiz Barış Ataseven’in sunumundan hazırlanmıştır.
Referanslar
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1472029917301728
- https://www.researchgate.net/figure/Role-of-cortisol-in-health-This-schematic-represents-the-roles-of-glucocorticoids_fig1_347540420
- https://www.researchgate.net/figure/Effects-of-thyroid-hormones-in-normal-and-pathologic-conditions-The-thyroid-gland-is-in_fig4_326785252
- https://www.nature.com/articles/nrn.2017.168
- https://www.researchgate.net/figure/Main-biological-functions-of-ghrelin-Ghrelin-is-mainly-synthesised-at-the-stomach-but-it_fig2_6865369
- https://www.google.com/search?q=adiponectin+function+in+metabolism&tbm=isch&ved=2ahUKEwi08uqTgqj-AhWBkKQKHbX7AXMQ2-cCegQIABAA&oq=adiponectin+function+in+metabolism&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECCMQJ1DcBFiGFWDcFmgAcAB4AIAB6wGIAaoOkgEGMC4xMC4ymAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWfAAQE&sclient=img&ei=_5A4ZPT2DoGhkgW194eYBw&bih=880&biw=1920#imgrc=vcoOV6L523DLFM
- https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/healthyliving/obesity-and-hormones#:~:text=The%20hormones%20leptin%20and%20insulin,the%20accumulation%20of%20body%20fat.