İdrar tahlili (çoğunlukla tam idrar tahlili; TİT), üriner sistemi ve diğer vücut sistemleri hakkında bilgi sağlar. Veteriner hekimlerin tam bir idrar analizini etkili bir şekilde değerlendirebilmesi önemlidir.
İdrar analizleri genellikle, tam kan sayımı (CBC) ve klinik biyokimya profili ile birlikte minimum teşhis testleri veri tabanının bir parçası olarak çalışılır.
TİT sıklıkla aşağıdaki durumlara istinaden gerçekleştirilir.
- İdrar yolu ile ilgili klinik belirtileri olan veya sistemik hastalığı olan bir hayvanın değerlendirilmesi,
- Azotemi, Disüri, Strangüri, hematüri, pigmentüri, pollaküri, poliüri/polidipsi, ürine inkontinens gibi belirtiler.
- Tedavi sürecinin takip edilmesi.
- İdrar yolu ile ilgili klinik belirtileri olan veya sistemik hastalığı olan bir hayvanın değerlendirilmesi,
İdrar Örneğinin Toplanması
Toplama yöntemini bilmek önemlidir, çünkü sonuçların yorumlanmasını etkileyebilir. Analiz için idrar toplamanın 3 yolu,
- Serbest yakalama (Free-catch)
- Kateterizasyon
- Sitosentez.
İdrar Toplama Kapları
İdrar örneği toplamak amacıyla farklı özellik ve hacimlere sahip toplama kaplarıa bulunmaktadır. Sıklıkla steril 100 ml hacimli kaplar kullanılsa da özel koruyuculu ve kan alma tüpleri formatında idrar toplama kapları da bulunmaktadır.
Serbest Yakalama (Free-catch)
Free-catch örnekleri elde etmek kolaydır. İdrar, medikal firmalardan temin edilebilen sıkı bir bağlantı kapağı olan idrar toplama kaplarına toplanmalıdır. Bu kaplar çeşitli şekil ve boyutlarda olabilir.
Numuneler normal ürinasyon yoluyla veya idrar kesesinin manuel olarak sıkıştırılmasıyla elde edilebilir. Özel durumlar hariç orta akış numunesi tercih edilir. Bu tekniğin dezavantajı, distal üretra, genital sistem ve dış deriden hücreler ile bakterilerle potansiyel kontaminasyondur. Dolayısı ile bu teknikle alınan idrar örneğinde lökosit, bakteri ve protein için pozitif sonuç elde edilmişse mutlaka sistoentez veya kateter teknikleri ile örnek alınmalı ve doğrulanmalıdır. Bu durumda idrar örnekleri aseptik koşullarda alınmalıdır.
Kateterizasyon
Mesanenin kateterizasyonu steril bir idrar sondası kullanılarak yapılır; dış genital bölge ve distal üretral açıklık aseptik olarak hazırlanır; bununla birlikte, numunenin kontaminasyonu yine de meydana gelebilir.
Kateterizasyon, idrar kesesine bakteri sokarak iyatrojenik idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir ve kateter üretradan geçerken ortaya çıkan hafif travma nedeniyle örneğe eritrositler ve transisyonel hücreleri ekleme olasılığı daha yüksektir.
Sistosentez
İdrar kesesi sistosentezinin küçük hayvanlarda yapılması kolaydır. İdrardaki hücrelerin veya bakterilerin önemini değerlendirirken veya bakteriyolojik muayene için idrar elde ederken tercih edilen idrar toplama yöntemidir. Bu teknikler elde edilen idrar örneklerinde kan kontaminasyonu görülebilir. Değerlendirme de dikkat edilmelidir. Eğitimli personel gerektirir ve mesanede yeterli miktarda idrar bulundurmalıdır.
Örnek İşleme-Transport
TİT, hücreler ve silendirler bozuldukça ortaya çıkan yapay değişikliklerden kaçınmak için en kısa sürede -bir saat içinde- yapılmalıdır. İdrar bu süre içinde incelenemezse veya bir laboratuvara gönderilecekse, kapak sıkıca sabitlenmeli ve numune yapay değişiklik oranını yavaşlatmak için soğutulmalıdır. Soğutulmuş ve kapatılmış numuneler yaklaşık 6 saate kadar geçerlidir. Laboratuvara iletileceks yapay değişikliklerin başlamasını geciktirmek için örnek içine EDTA eklenebilir ve yine soğuk zincir altında transport sağlanmalıdır.
Gecikmeli Muayenede Yapay Değişimler
- Bakteriyel (gerçek veya kirletici) aşırı büyüme; Renk değişir.
- Azalmış bilirubin; Azalan glikoz; Ketonlarda azalma.
- Silendirlerin bozulması; Hücrelerin bozulması.
- Kristallerin çözünmesi (idrar pH’sına bağlıdır).
- Kristallerin oluşumu (saklama sıcaklığına ve idrar pH’sına bağlıdır).
- Artan koku; Artan bulanıklık; Artan idrar pH’sı